DEEL 1 De Ochtendsessie

Het voorjaar en de zomer van 2019 was een inspirerende tijd. Sinds mijn studietrip naar Piemonte in april, leefde ik al die tijd in schrijfmodus en kreeg mijn nieuwste boek ‘Ontdek Piemonte’ steeds meer vorm. Deze week mocht ik de preview van ‘Ontdek Piemonte’ inkijken, aanpassen en corrigeren. Wat een heerlijk gevoel. Straks, begin oktober vind je het boek in elke boekhandel.

Toch was er een moment, midden de zomer, waarbij ik mijn Piemontese leefwereld aan de kant zette om in het schitterende kader van de Apostelhoeve een intense dag mee te maken rond een van de fijnste druivenrassen: riesling.

Met 16 waren we, wijnbouwers uit Nederland en België en wijnschrijvers voor diverse media.
De tafel is een initiatief van wijnjournalist Stefaan Soenen die hiermee een druif en producenten uit de lage landen in de kijker wilt zetten. Stefaan is zich stilaan aan het opwerpen als de specialist en voorvechter van de Belgische (en Nederlandse) wijnbouw. Hij schrijft bijdrages voor het Nederlandse wijntijdschrift Perswijn.
Een eerste tafel ging door in de zomer van 2015 bij Château Bon Baron en had pinot noir als onderwerp en twee jaar geleden in 2017, stond pinot gris in de schijnwerper. Toen waren we te gast bij wijndomein Aldeneyck. Het zijn steeds interessante en boeiende dagen.
Dit jaar voor de riesling tafel waren we te gast in de Apostelhoeve van de familie Hulst, het oudste wijndomein van Nederland. Het domein ligt op een heuvel met indrukwekkend zicht op de wijngaarden en de stad Maastricht.

Hoe verloopt de tafel

Tijdens een vrij uitgebreide degustatie worden de wijnen van Belgische en Nederlandse producenten blind geproefd. In elke flight worden wijnen van één producent geplaatst, samen met een of twee buitenlandse wijnen. Stefaan vroeg om een fles mee te brengen uit andere productiegebieden, in dezelfde prijsklasse als de riesling wijnen uit de lage landen (+/- 14,00-20,00 euro).  Sommige wijnen waren goedkoper dan de Be-Ne wijnen, anderen waren dan weer (veel) duurder.
De volledige reeks werden blind geproefd en besproken en aansluitend werden de flessen bekendgemaakt. Bedoeling is om te zien hoe de wijnen van de lage landen zich verhouden tot een internationaal gezelschap. Belangrijk uitgangspunt is ook dat deze proeverij geen competitie is of wedstrijd is tussen de lage Landen en de rest van de wereld. We proefden niet alleen recente jaargangen en vatstalen van 2018, verschillende wijnbouwers lieten ook oudere jaargangen proeven.

De aanwezige wijndomeinen

Nederlandse domeinen

• Gastheren Matthieu en Robin Hulst – Wijngaard Apostelhoeve apostelhoeve.nl
• Math Bollen – wijngoed Hoeve Nekum hoevenekum.nl
• Harry Vorselen – Wijngoed Thorn wijngoed-thorn.nl
• Luc Creusen – Domein Steenberg domeinsteenberg.nl

Belgische domeinen

• Karel Henckens – Wijndomein Aldeneyck wijndomein-aldeneyck.be
• Johan Jacobs – Wijndomein Thilesna wijndomein-thilesna.be
• Gloire de Duras liet wijnen proeven, maar kon niet aanwezig zijn. gloirededuras.be

Riesling, je houdt er van of je houdt er niet van. Een druif met veel persoonlijkheid.

De beroemde wijnschrijver Jancis Robinson MW schrijft in haar boek The Oxford Companion To Wine dat de riesling “onbetwistbaar een van de allerbeste druivenrassen van de wereld is en aan de basis ligt van de beste witte wijnen”. Ook de Britse journalist Oz Clarke omschrijft riesling als een topdruif en zelf vind ik riesling een van de meest verfijnde druiven ter wereld. Clarke stelt ook dat je riesling “moet leren drinken”. De Nederlandse auteur Karel Meesters schrijft in zijn ‘Wijnlexicon’: riesling behoort tot de allerbeste druivenvariëteiten en heeft een volstrekt eigen karakter”.
Vandaag is Marc Roovers een van onze grootste riesling specialisten. Marc heeft een interessante en zeer leerrijke website ‘Vrienden van de Riesling’ die omzeggens volledig gewijd is aan deze edele druif. Je vindt er veel basisinformatie en ook talrijke wijnbesprekingen. www.vriendenvanderiesling.wordpress.com

Riesling brengt enkele van de beste en meest karakteristiekste wijnen ter wereld voort, toch moet je vaak aan de smaak wennen. Een jonge riesling is heel floraal en fruitig, maar kan ook scherp en levendig zurig zijn en sommige wijnen ontwikkelen met het ouderen een ‘petroleum’-achtige geur.
Fervente riesling aanhangers vinden de vergelijking met petroleum maar niets. “Ruik maar eens aan petroleum of kerosine, dat zit echt niet in riesling. Wat je ruikt is het sap van stenen, de minerale invloed van bodem en veroudering”. De uitspraak is van Erik Sauter, een van Nederland beste proevers. Geëvolueerde riesling neigt meer naar natte stenen, gekonfijte vruchten en vuursteen.
Het controversiële aromacomponent in sommige riesling is TDN, 1,1,6-trimethyl-1,2 dihydronaphtaline. Deze aroma’s geven aanleiding tot tal van – soms hoogoplopende – discussies. TDN, is verantwoordelijk voor impressie van petroleum in riesling wijn. Meestal merken we deze aroma’s bij oudere riesling, hoewel het ook kan voorkomen bij jonge wijnen, vooral uit warme regio’s. Dat werd overigens bevestigd met de wijn uit Zuid-Afrika en de Piemontese wijn tijdens de proeverij. Tijdens de degustatie bij de rieslingtafel viel het ons op dat de meeste wijnen, ook de oudere, weinig of geen sporen van TDN bevatten, maar wel een opvallende minerale geur en smaak ontwikkelden.

De zuurheid geeft de wijn gratie.

Er bestaat geen druif zoals de riesling. Hij levert een wijn die verfrissend, elegant en sappig is. Het is alsof men in een rijpe druif bijt. In mijn beleving heeft hij, op vlak van zuren en fijne moelleux enige verwantschap met de chenin blanc.  Omdat de wijnen variëren van een frisse appelsmaak tot een weelderige zoete en honingzoete smaak, passen ze bij allerlei gerechten. Het is dé druif die in koelere gebieden opvallend mooie wijnen voortbrengt. Hij is een trage rijper die laat in de herfst tot volle rijkdom komt. Riesling is goed bestand tegen winterkoude en zelfs bij vorst blijft de riesling goed stand houden. Dat komt hoofdzakelijk door de krachtige en harde onderstok. Enkel de chenin blanc, in de Loire vallei, heeft dezelfde kenmerken van frisse zuren en lange bewaarkracht.
Er is wellicht geen wijnland ter wereld waar de riesling niet voorkomt. Toch zijn er slechts een zestal landen waar de riesling echt van belang is, m.n. Frankrijk (Elzas), Duitsland, Oostenrijk, Australië, Nieuw Zeeland en recentelijk Zuid-Afrika. Het noorden van Italië, in Alto Adige, Oltrepo Pavese en Piemonte levert ook enkele zeldzame mooie exemplaren.
In de overzeese gebieden heeft riesling haar plekje veroverd. In Australië kwam dit vooral  door Duitse immigranten. Riesling is vrij belangrijk in de koelere streken van Zuid-Australië (Clare Valley), waar de wijn een rijker, limoenachtig en een aantrekkelijk fruitig karakter heeft. Hij komt ook voor in het zuidelijk eiland van Nieuw Zeeland en in de koele regio van Elgin in Zuid-Afrika. Verder gedijt de druif goed in Canada, waar hij instaat voor schitterende icewine  en de staat New-York.

De degustatie

Bij de kennismaking en verwelkoming proefden we Apostelhoeve Riesling Cuvée XII 2017. De wijn heeft een verfrissende stijl met een correcte dosering die zorgt voor een evenwichtige schuimwijn.

Bij de degustatie werden 38 wijnen geproefd verdeeld over 6 flights. In dit eerste deel bespreken we de eerste drie flights. Zoals eerder gezegd werd alles blind geproefd. Stefaan had in elke flight telkens wijnen van één BeNe wijnbouwer geplaatst tegenover buitenlandse riesling. Wat iemand achteraf deed opmerken dat het misschien ook interessant was geweest om de wijnen van de lage Landen door elkaar te proeven.  Niemand van de wijnbouwers was op de hoogte wanneer en in welke flight zijn wijn aan bod kwam.

Opmerking: over de keuze van de ‘benchmark’ wijnen kan gediscussieerd worden (wat via FB ook gebeurde). Iedereen die de namen van de wijnen leest, zal wellicht vinden dat andere wijnen beter zijn als benchmark. Toch vind ik dat de geproefde buitenlandse wijn goed gekozen waren en goed geplaatst tegenover de riesling wijnen uit België en Nederland.
De wijnen van de lage landen zijn meestal jonge aanplantingen. Dat proefden we ook in het zuivere fruit in de wijn. Omzeggens geen wijn uit de lage landen was zgn. ‘pétrolé’. Daarom is het nog meer complimenteus dat zij in deze degustatie zo goed naar voren komen.

Flight 1 Hoeve Nekum
Nederlandse Landwijn – Familie Bollen
Wijndomein vlakbij Maastricht in Jekerdal.
Gestart in 1988 en sindsdien riesling aanplantingen

1. Hoeve Nekum riesling 2017
   Rijpe neus van rijp fruit, kweepeer en lindenbloesem. In de achtergrond ruiken we een hint van honing. Frisse smaak met goed balans zuur/zacht.
   In de middellange afdronk proef ik een lichte oxidatie en een puntje karamel
2. Hoeve Nekum 2016
   Heel aangename en opvallende bloesem in de aanzet. Gevolgd door een korf fruit waarin rijpe en zoete perzik en frisse tonen met elkaar jongleren. Goed gestructureerd met fijne zuren, volumineus en aangenaam bittertje in de middellange afdronk. Knappe wijn met potentieel.
3. Domaine Boeckel Brandluft 2015 (Alsace)
   In de aanzet opvallende pétrolé toets die vermindert met opschudden. Brandluft is een zonrijke regio en dat is hier duidelijk te merken. We ruiken amandelspijs en gekonfijte abrikoos. Rijpe en licht vettige aanzet in de mond met onderliggend kenmerkend zuur en in de afdronk wat restzoet. Geen grote wijn, maar wel vrij evenwichtig.
4. Hoeve Nekum 2015
   Opvallend: in de aanzet munt en eucalyptus. Daarna vrij exotisch met rijpe ananas. Beetje logge structuur met soepele smaak van overrijp fruit. Deze wijn mist wat spanning.
5. André Stuber Réserve 2017 (Alsace)
   Discrete aanzet, ruikt wat vegetaal en licht gebrand. Niet zo aantrekkelijk. Strakke aanzet met wrange afdronk. Mist middenstructuur. Eerder eenvoudige stijl, die voorbijgaat aan een kenmerkende riesling.
6. Hoeve Nekum 2014
   Florale aanzet met aantrekkelijk frisse citrus, abrikozenschil en lichte kruiden. Goede mondstructuur met veel evenwicht tussen zuur en zacht. Sappige wijn met pepertoets in de verfrissende afdronk. Heel knappe en harmonieuze wijn.
7. Weingut Franzen Calmont Bremmer 2013
   duidelijk geëvolueerde neus met wat pétrolé toetsen. We ruiken ook gekonfijte abrikoos. In de mond proeven we koolzuurgas en een pittig, licht dominant zuur. In de mondaroma’s opvallende pétrolé en honing. Deze wijn is niet echt in evenwicht. Binnen de flight is het de meest geëvolueerde wijn.

Welke wijn blijft me bij?

De wijnen van Hoeve Nekum tronen boven de andere uit.
Blijven in de herinnering: 2017, de veel belovende 2016 en een schitterende 2014
Flight 2 Domein Steenberg
Nederlandse Landwijn
Wijndomein in Gulpen -Zuid-Limburg. Sinds 2008
Wijnmakers: Marc en Luc Creusen en Stan Broecheler

8. Domein Steenberg 2016
   Wijn met veel complexiteit, zowel in de geuren als in de mond. We ruiken bloesems, citrus, mineraal (natte stenen), steenvruchten, perzikschil. Frisse aanzit met veel jus, sappige stijl.
   in de lange afdronk een hint van peper en licht, aangenaam bittertje. Heel prettige en harmonieuze wijn.
9. Weingüt Dönnhoff Kahlenberg 2014 (Nahe D)
   Vrij complexe aroma’s met talrijke geuren die elkaar voortdurend afwisselen. Dit is een vrij complexe wijn. We ruiken gekonfijt fruit, perzik met daarin verweven kruidige tonen en natte stenen. De finesse van de geuren zet zich verder in de mond. Veel sap, fijn zuur en lange afdronk met pepertoets. Levendig fris en rijk. Knappe wijn.
10. Domein Steenberg 2017
    Eerste neus is vrij aards, na opschudden sluit de wijn zich, maar wordt wel fruitiger. In de smaak volle aanzet, maar vrij korte afdronk en licht groene zuren. Wijn met een dipje.
    Noot en info wijnbouwer: 2017 was moeilijk jaar met veel meeldauw en dat laat zich merken in de wijn. Sommige proevers geven de wijn respijt. Ik ben eveneens overtuigd dat de wijn nog extra tijd nodig heeft om te versmelten.
11. Spioenkop 2016 Elgin Zuid-Afrika
    In de aanzet veel petroleumachtige geuren die alles overheersen. Onderliggend neem ik limoenschillen waar, maar vooral de bittere toetsen. De smaak is niet evenwichtig met veel zuur, groene en bittere toetsen. Ik proef wel veel jus en peper in afdronk.
    Noot: deze wijn proefde ik vroeger enkele keren met telkens een positieve beoordeling. Tijdens de Rieslingtafel was het een ontgoocheling. Toch was het ook geen foutieve fles. Eind augustus las ik een beoordeling van Tim Atkins, een bekende wijnschrijver die de Spioenkop riesling de hemel in prijsde: “Consistently the best Riesling in South Africa”.
    Misschien verkeerd opgeslagen of slechte evolutie in de fles?

Welke wijn blijft me bij?

Ik onthou Domain Steenberg 2016 en de klassevolle Duitse wijn uit Nahe van Weingut Dönhoff.

Flight 3 Wijndomein Aldeneyck
Wijndomein in Aldeneik / Maaseik
BOB Maasvallei Limburg
Eigenaars/wijnbouwer: Karel en Tine Henckens – Linssens

12. Aldeneyck 2016
    De aanzet is zuiver met fruitige geuren waarin citrus en ananas naar voren komen. We ruiken ook een hint van munt. Na opschudden meer florale geuren. De smaak is evenwichtig met een licht zoet puntje in de middellange Goed gebalanceerde wijn, maar mist een beetje de spanning en mineraliteit van een grote riesling
    Noot: deze wijn kreeg 20% malo, wat wellicht de lichtzoete impressie geeft in de afdronk.
13. Weingut Leitz Eins Zwei Dry 2017 Rheingau
    Interessante en vrij complexe aroma’s met veel variatie. We ruiken abrikoos, kruidigheid en gekonfijte citrus. Na opschudden meer mineraal en wat groen loof. De complexiteit wordt bevestigd in de smaak met een frisse aanzit, waarin mineraliteit en kruiden naar voren komen. Heels sappig wijn met levendige zuren en lange afdronk.
14. Aldeneyck 2017
    Eerste indruk in het glas is beetje restgas. Vrij gesloten in aanzet. Na opschudden ruiken we steenvruchten en een zoete impressie met een hint van petrolé. De smaak is licht spritsig met goed zuur en veel jus. Boeiende wijn met goede spanning en lange afdronk. Een wijn met potentieel.
    Noot: het sap bleef 1 dag en 1 nacht in contact met de schillen
15. Aldeneyck 2018 (vatstaal)
    We ruiken in de aanzet een hint van vanille en intens floraal. Daarna meer citrus en gele vruchten. De smaak is vrij rijp met mooi zuur en puntje restsuiker. Alles zit in deze wijn, maar moet nog versmelten. In elk geval een heel beloftevolle wijn met groot potentieel.
    Noot: 20% malo
16. Weingut Wittmann Von Kalkstein 2018 Rheinhessen
    Dit is een herkenbare stijl van strakke en droog gevinifieerde riesling. In de geuren komen gekonfijte geuren en citrus naar voren. Ik proef iets meer alcoholwarmte. Pittige en levendige zuren in de mond, veel sap en lange afdronk.

Welke wijn blijft me bij?

Ik ben gecharmeerd van Aldeneyck 2018 die ik veelbelovend vind. Einz, Zwei, Dry was de wijn met meeste spanning. Ook Aldeneyck 2017 beviel mij.

Wordt vervolgd
De riesling tafel in de Apostelhoeve : DEEL 2 De namiddagsessie