Het is meer dan 15 jaar dat ik Champagne op de voet volg en al die tijd heb ik veel sympathie gehad voor de meest ondergewaardeerde druif van de Champagne. Veel wijnliefhebbers en ook champagneproducenten kijken een beetje neerbuigend naar pinot meunier. En zie, vandaag staat het kneusje van de Champagnedruiven plots op het hoogste schavot. Kranten schrijven over pinot meunier, bloggers scherpen hun pen en maken dossiers over de druif en meer en meer wijnbouwers  produceren cuvées die uitsluitend uit pinot meunier zijn samengesteld. In 2016 werd door 9 wijnbouwers zelfs een heuse associatie opgericht met de naam Meunier Institut. http://meunier-institut.fr/

Belangrijke aanplant

Met 34,5% is pinot meunier de 2de meest aangeplante druif in Champagne. Gewoonlijk maakt hij deel uit van de assemblage met pinot noir en chardonnay. Pinot meunier levert aan champagne een zekere rondeur, souplesse en fruitige tonen. Zijn naam meunier betekent molenaar en verwijst naar de witte beharing op de bladeren, dat aan bloem doet denken. De druif bestaat al heel lang in de regio. Hij wordt een eerste keer vernoemd in de 15de eeuw, maar het duurt tot het begin van de 20ste eeuw vooraleer hij meebepalend wordt in de  assemblage van Champagne. Dat heeft veel te maken met zijn kenmerken. Zijn zachtaardige en fruitige inbreng in de assemblage zorgt voor een toegankelijke en evenwichtige smaak. Anderzijds heeft hij de naam dat hij champagnes levert die zeer snel rijpen omdat hij minder zuren bevat. Wat vandaag tegengesproken wordt door de adepten van deze druif. ‘Alles heeft te maken met de kwaliteit van de druiven’, vertelt Francis Egly-Ouriet. We kennen trouwens de boutade: er bestaan geen slechte druiven, alles hangt af van wie de druif behandelt.
Pinot meunier is een druif die zich goed voelt op zanderige klei- en mergelgrond en helemaal niet in kalkgrond. Vandaar dat hij veel is aangeplant in de Vallée de la Marne en in het Massif du Saint-Thierry, een interessant, maar minder gekend deel van de Montagne de Reims. In het Grand Cru gebied van de Côtes des Blancs is hij niet toegelaten.
Indertijd werd hij ook aangeplant omdat hij veel beter tegen extreme klimatologische omstandigheden kan dan pinot noir. Daarbij heeft hij een genereuze opbrengst en dat speelt voor veel wijnboeren een grote rol. De druif loopt laat uit waardoor hij meestal ontsnapt aan voorjaarsvorst. Op veel plaatsen is hij aangeplant op de laagste gelegen percelen op de heuvels, waar de vorst het snelst toeslaat. Het is ook een vroege rijper, wat in een koel gebied als Champagne heel nuttig is. Pinot meunier is ziektegevoelig en vraagt veel aandacht in de wijngaard. Maar, door zijn grotere opbrengsten is pinot meunier voor veel  Champagnehuizen een interessant werkpaard.

Meer en meer 100% pinot meunier Champagnes

We stellen vast dat meer en meer Champagnes op de markt komen die volledig uit pinot meunier bestaat.  Volgens mijn persoonlijke interpretatie heeft dit te maken met meerdere factoren. Bij de nieuwe generatie producenten is er een verhoogde aandacht voor het werk in de wijngaard. Er wordt zorgvuldiger gewerkt, bewust gekozen voor lagere rendementen en de druiven worden bij veel goede producenten strenger geselecteerd en rijper geoogst. Dat levert fijnere most op en betere basiswijn. Het blijkt dat pinot meunier ook een goede affiniteit heeft met vinificatie op hout, een fenomeen dat zich zeer snel uitbreidt. Een goedgemaakte wijn van pinot meunier is rijp en vrij aromatisch. Hij heeft een rijke textuur en een volumineuze smaak. Als hij goed gemaakt is, kan hij goed rijpen en aangename secundaire aroma’s ontwikkelen. Volgens mij een uitgesproken Champagne voor bij de betere tafel.

Mijn eerste kennismaking met een wijn die volledig uit pinot meunier werd gemaakt was in 2004 toen ik de legendarische Jérôme Prévost leerde kennen. Jérome gelooft onvoorwaardelijk in de druif. Zijn wijnen zijn volledig uit pinot meunier gemaakt. De minuscule wijngaard van 2ha met 40 jaar oude pinot meunier wordt organisch bewerkt. Jérome oogst kleine rendementen die gisten in eiken vaten. La Closerie Les Béguines is een champagne uit één oogstjaar, maar dit wordt niet vermeld op etiket. Het is een fantastisch rijke champagne die ik, net voor het degusteren, overgiet in een smalle karaf. Weinig Champagnes hebben deze heerlijk, evenwichtige smaak waarin nootachtige smaken en frisse ziltigheid met elkaar jongleren. Een zeer rijke Champagne met een ongelooflijk lange afdronk. Door deze wijn werd ik een onvoorwaardelijke fan van pinot meunier.
Later maakte ik kennis met  “Les Vignes de Vrigny” van een andere top-wijnbouwer Francis Egly-Ouriet. Vrigny ligt op een boogscheut van Gueux, het dorp waar Jérome Prévost zijn wijngaard heeft. Intussen zijn tientallen wijnbouwers bezig met 100% pinot meunier wijnen.
Andere pinot meunier die in mijn herinnering leven zijn Laherte Frères “Les Vignes d’Autrefois”, Alexandre Salmon, Emmanuel Brochet, Georges Laval, David Bourdaire, Bourgeois-Diaz, Caillez-Lemaire en veel anderen.
Volgens mij is de aandacht voor pinot meunier meer dan terecht. Het zorgt voor variatie in de wereld van Champagne. De avontuurlijke wijnliefhebber vaart hier wel bij.