25/06/2021
Wekelijks neem ik twee of drie wijnen onder de loep. Een gedetailleerde bespreking en tips voor wijn en gerecht. Ontdekkingen en gevestigde waarden, mousserend en stil, uit heel de wijde wijnwereld. Proeven met verschillende glazen, temperatuur, gekarafeerd of niet etc. Kort en bondig en accuraat. Deze week staan drie Piemontese wijnen op de proeftafel. Dit is het laatste vrijdagreview van het voorjaar. In september nemen we de draad terug op. Tijdens de zomermaanden wil ik regelmatig kortere proefverslagen delen van onze vakantie ontdekkingen.

Wat voorafging
Af en toe kom je een zeldzame druif tegen die gelinkt wordt aan een specifieke plaats of dorp. Dat is zo met de nascetta, een druif die ik een warm hart toe draag. Mijn voorkeur voor deze persoonlijkheid heeft te met de verschillende keren dat ik te gast was bij Valter en Nadia Fissore, van het wijndomein Elvio Cogno. Die eerste keer liet Valter mij blind zijn favoriete witte wijn proeven. In ons glas maakten we kennis met een volle wijn met frisse aroma’s van appel, vlierbloesem en een hint van munt. Ook bij het proeven smaakt de wijn opvallend fris en tegelijkertijd vrij vol. Zijn lange afdronk en verfrissende eigenschappen makten het proefplezier compleet. Wat een mooie en boeiende wijn. De wijn bleek gemaakt van een vrijwel onbekende druif, nascetta, die bijna uitsluitend voorkomt in de regio rond het wijndorp Novello. Daarover wilde ik meer weten.

Dankzij Elvio Cogno
Elvio Cogno is een van de legendarische Barolo wijnboeren en schoonvader van Valter Fissore. Hij bracht nascetta terug onder de aandacht. Halfweg de jaren ’90 van vorige eeuw proefde Elvio, samen met enkele collega’s en een journalist een witte wijn die gemaakt was van een plaatselijke druif. De ongelooflijke evolutie en kwaliteit van de wijn maakte grote indruk. Elvio’s interesse was gewekt. Hij begon informatie in te winnen over de druif en het bleek om nascetta te gaan, een oud druivenras die bijna niet meer voorkwam. Nascetta was bekend in de 19de eeuw en had toentertijd een behoorlijke reputatie. De druif werd regelmatig vernoemd in geschriften en documenten en omschreven als een ‘delicate en goede druif’. Volgens de overlevering werd hij in die tijd geteeld om zoete wijn te maken. Vandaar dat hij regelmatig gelinkt werd aan moscato wijn en gebruikt werd in misvieringen. Net als veel andere druivensoorten verdween hij na de phylloxera plaag. De druif stond erom bekend dat hij nooit uitbundige oogsten leverde en in het begin van de 20ste eeuw kozen heel wat wijnbouwers voor meer productievere druivensoorten. De toenemende aanplant van nebbiolo speelde ook een rol bij de verdwijning van nascetta. Hier en daar overleefden enkele planten en sommige wijnboeren lieten hem groeien tussen andere druivensoorten.
Elvio Cogno maakte, samen met een onderzoekscel van de universiteit van Turijn, een inventaris van nascetta druiven in de wijngaarden van Novello. Hij slaagde erin in om enkele collega’s enthousiast te maken. De druif werd in de wijngaarden geselecteerd en apart geoogst. De eerste resultaten waren heel bevredigend en Cogno wilde zijn wijn en druif laten erkennen binnen de appellatie. Maar dat liep niet van een leien dakje. De overheid bleek moeilijk te overtuigen van de kwaliteit van de wijn. In 2002 werd nascetta dan toch erkend als DOC Langhe, maar de ultieme bekroning voor het pionierswerk van Elvio Cogno volgde in 2010 toen de DOC “Langhe Nascetta del Commune di Novello” werd erkend. Deze wijn mag enkel geproduceerd worden met nascettadruiven, die geteeld worden op het grondgebied van Novello. Intussen werd het tienjarig bestaan van de appellatie gevierd en wordt de druif door twaalf producenten verwerkt. Merkwaardig is de schrijfwijze van de druif, die op verschillende manieren wordt gespeld: nas-cëtta, anas-cetta of nascetta. De drie nascetta wijnen van deze week werden geproefd in een Schott Zwiesel Taste glas op een temperatuur van 12°C.

Cantina Fracassi Nascetta 2018
Langhe Nascetta DOC
De geschiedenis van dit wijndomein gaat terug tot het midden van de 19de eeuw en vandaag wordt het wijngoed nog steeds geleid door de nazaten van Markies Umberto Fracassi Ratti Mentone. Het wijngoed is gelegen in Cherasco, een van de elf dorpen van Barolo. De druiven voor deze nascetta worden geoogst in een wijngaard op de grens tussen Cherasco en La Morra. Na de manuele oogst volgt een zachte persing van volledige trossen. De gisting gaat door in roestvrijstalen tanks op lage temperatuur. De eerst aanblik is aantrekkelijk met een strogele kleur en schitterende spiegel. Aan de oppervlakte merk ik een groene schijn. Hij ruikt vrij intens met aroma’s van bloemen en steenvruchten. In de achtergrond komt vrij snel acaciahoning opzetten. Na opschudden krijgt deze wijn meer frisse tonen met citrus en pompelmoes. Nog wat later ruik ik ook rijpe ananas. Het frisse en rijpe samenspel, kenmerkend voor nascetta, wordt bevestigd in de smaak. Ik proef een evenwichtige wijn, sappig met veel fruit en een prettige afdronk waarin het licht pompelmoes bittertje voor reliëf zorgt. Hij is perfect op dronk. Wij serveerden hem bij gebakken forel met citroenboter en salie. Daarnaast is hij een goede begeleider van risotto met lente-ui en groene asperges, pasta vongole en zachte kazen.
15,00 euro https://www.madeinpiedmont-wines.be/

Azienda Agricola Elvio Cogno Anas-Cetta 2016
Langhe Nascetta del Commune di Novello DOC
Valter Fissore heeft op sublieme wijze het werk van zijn illustere schoonvader Elvio Cogno verdergezet. Het wijndomein heeft veel aanzien in de regio en wordt beschouwd als een van de betere (barolo) producenten. Hun wijngaarden liggen op de heuvels van het Novello, een van de elf dorpen van de appellatie Barolo. De druiven voor Anas-Cetta worden geoogst in een wijngaard van 2 ha vlak bij de wijnkelder. De hoge ligging van de wijngaarden (350 m) zorgt voor een eerder koele en langzame rijping. Na de manuele pluk vergist de wijn in roestvrijstalen tanks. De wijn ligt 6 maanden op de droesem en 30 % van de wijn rijpt 3 maanden in grote fusten van Slavonische eik. Hij heeft een aantrekkelijke goudgele kleur. De geuren zijn intens met steenvruchten, jasmijnbloesems en linde, onmiddellijk gevolgd door de rijpe geur van acacia. Na opschudden komen de frisse geuren opzetten met voorop citroen en appel, maar ook opvallend veel kruiden die mij doen denken aan zuiderse garrigue. Ik hou wel van aroma’s van tijm en rozemarijn die zich mengen met het fruit en de bloesems. De prettige geuren zetten zich verder in de smaak die tegelijkertijd vol en fris is. Dat samenspel van zuur en zacht is heel aantrekkelijk. Het zorgt voor een goede balans. Deze wijn uit 2016 is perfect op dronk en kan gemakkelijk nog twee à drie jaar verder rijpen. Serveer hem met een zuiderse keuken, bouillabaisse, gegrilde dorade met gesmoorde venkel of quiche met zalm en groene asperges.
18,30 euro https://www.vintology.be/

Cascina Gavetta Nas-Cëtta 2019
Langhe Nas-Cëtta del Commune di Novello 2019
Roberto Cogno maakt slechts 1000 flessen nascetta uit zijn afgebakende wijngaard ‘Vigna Belmonda’ in Novello. De Belmonda wijngaard is zuidwestelijk gelegen en opvallend kalkrijk. Volgens Roberto is dit de perfecte bodem voor nascetta. De druiven worden begin oktober geoogst en zacht geperst met volledige trossen. Daarna volgt de gisting in roestvrijstalen tanks. Roberto verkiest een rijkere stijl voor zijn nascetta. Daarom laat hij de wijn 9 maanden in contact met de droesem en wordt de wijn elke week omgeroerd, de zgn. batonnage. Dat zorgt voor een romige en volle structuur. Dit valt onmiddellijk te merken in de kleur, die intens goudgeel is. In de aanzet ruik ik een prettige minerale geur van natte stenen. Een geur die ik associeer met de kalkrijke bodem. Daarna komen de kenmerkende aroma’s van nascetta opzetten met rijpe appel, citrus en pompelmoes. Wat later ruik ik lindebloesem, acacia en abrikoos. De smaak is rijk, volumineus en vrij aromatisch. In de lange afdronk komen de frisse tonen naar voren die voor een mooi evenwicht zorgen. Deze wijn is een mooi voorbeeld van een volslanke wijn met veel elegantie. Je kan hem gerust nog vijf jaar laten rijpen. Serveer hem bij een genereuze keuken zoals pasta met gesmolten boter en salie, vis in een roomsausje, gebakken zwezeriken, Gentse waterzooi of witschimmelkazen.
15,00 euro https://www.madeinpiedmont-wines.be/

18/06/2021

Wekelijks neem ik twee of drie wijnen onder de loep. Een gedetailleerde bespreking en tips voor wijn en gerecht. Ontdekkingen en gevestigde waarden, mousserend en stil, uit heel de wijde wijnwereld. Proeven met verschillende glazen, temperatuur, gekarafeerd of niet etc. Kort en bondig en accuraat. Deze week staan twee wijnen uit Priorat op de proeftafel.

Wat voorafging
Zelden hebben we de ruigheid van Priorat ervaren als die keer, toen we door haarspeldbochten en langs scherpe ravijnen scheurden met een roekeloze Spaanse chauffeur. Gelukkig was de wijn bij aankomst zo goed dat de nachtmerrie snel vergeten was. Sindsdien keerden we regelmatig terug naar deze spectaculaire bergachtige regio in het zuiden van de regio Catalunya. De eerste jaren sliepen we in het enige hotel dat het dorpje Grattallops rijk was. Dineren kon enkel in de bar van de plaatselijke sporthal, waar we bij het drinken van veel Priorat wijn verbroederden met de plaatselijke bevolking. Doorheen de jaren zagen we de wegen verbreden en dorpen uitbreiden. Chique hotels openden hun deuren en voorname heren en dames bouwden moderne wijnkelders en ontvangstruimtes. Priorato of Priorat in het Catalaans, evolueerde in 30 jaar tijd naar een ware cultwijn.

Een eeuwenoude wijnregio
Priorat is één van de oudste wijnregio’s van Catalunya. Tot de jaren negentig van vorige eeuw leidde het kleine wijngebied een sluimerend bestaan, tot het plots ontdekt werd en uitgroeide tot een van de meest populaire wijnregio’s in Spanje. Wat is er nu zo speciaal aan Priorat? Daarvoor moeten we terugkeren tot de 12^de eeuw toen de monniken van Cluny verschillende kloosters stichtten langs de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Op een plaats waar een jonge herder een visioen kreeg van engelen die langs een ladder naar de hemel opstijgen werd later een kartuizerklooster gebouwd met de naam Scala Dei, De Trap naar God. De naam Priorat verwijst naar de priorij van de abdij. De overwegend Franse monniken legden wijngaarden aan omdat ze wijn nodig hadden voor hun misvieringen en introduceerden ook de grenache druif die hier garnacha wordt genoemd. Met monnikengeduld werden de vele wijngaarden ingedeeld en aangelegd in terrassen. In 1835 werd het klooster van Scala Dei platgebrand door de uitgebuite bevolking en ondertussen verwilderden de meeste wijngaarden. De rest ging over in handen van kleine producenten die hun schamele oogst verkochten aan de lokale coöperatieve. 

Goudklompjes
In het midden van de jaren tachtig vormden enkele bekende wijnbouwers, zowel uit Priorat als uit andere wijnstreken in Spanje, een samenwerkingsverband om de totaal verschraalde wijngaarden nieuw leven in te blazen. Zij ontdekten tussen onkruid en wilde vegetatie garnacha druiven van meer dan honderd jaar oud. De vijf wijnmakers beseften dat ze met hun vondst een schat aangeboord hadden. Het resultaat was indrukwekkend. Met de oude ranken maakten zij wijnen die hun gelijke niet hadden in Spanje. Heel de wijnwereld keek met stomme verbazing naar de diep intense, bijna zwarte wijnen uit Priorat. De ruime belangstelling in de internationale pers deed een heuse zoektocht ontstaan naar de goudklompjes van Priorat. Vandaag is Priorat een dure streek. Dat komt door de weinig beschikbare ruimte voor nieuwe wijngaarden, de lage opbrengsten, kleine volumes en speculaties. In het kielzog van de vier pioniers werden veel wijnhuizen (her) opgestart. Door de moeilijke toegankelijkheid, de enorme investeringen en zware handenarbeid vonden vooral begoede avonturiers hun weg naar Priorat. De laatste jaren merken we ook meer en meer de aanwezigheid van grote wijnhuizen, o.a. uit Rioja en Pénèdes. Inmiddels zijn ook verschillende Belgische investeerders actief in Priorat.

De basis van goede Priorat is de unieke llicorella bodem
Mijn wijnvrienden, Rafa (Rafael) en Arturo Bordelàs Garcia startten in 1997 hun een eigen wijnkelder. De familie is van oorsprong uit de streek en bewerkt al decennialang 15 ha wijngaarden, maar tot 1998 werden hun druiven verkocht aan de plaatselijke coöperatieve. De twee broers hebben het geluk dat ze over enkele percelen beschikken van meer dan 100 jaar oud. Beiden zijn oenoloog en werkten als consultant bij een wijnhuizen in de streek. Arturo heeft ook een eigen restaurant. Rafa was vijf jaar burgemeester van het centraal gelegen stadje Grattallops. Deze flamboyante en goedlachse kerel verandert snel in een ernstige gids als het over de bodem van Priorat gaat. Hij looft de armoedige grond die bestaat uit extreem harde leisteen, de llicorella, waar de wortels van druivenranken moeilijk doorheen raken. De mineraalrijke bodem geeft de wijn verfrissende eigenschappen en complexe aroma’s. De bovengrond bestaat uit zand en keien met daaronder de harde schiste of leisteen. Bij nieuwe aanplantingen wordt eerst met een drilboor een gleuf geboord, om daarna het nieuwe plantje erin te plaatsen. Op deze manier wordt de wijnrank op weg geholpen om diep door te dringen in de bodem. Arturo en Rafa zweren bij oude wijnstokken om topkwaliteit te maken. Zij kijken kritisch naar de overal opduikende terrassen met nieuwe aanplantingen. In veel gevallen worden internationale soorten aangeplant. Daar zijn ze niet zo enthousiast over. Zelf zijn zij bijzonder trots op de wijngaard met cariñena stokken van 90 jaar oud waarvan ze slechts 350 gr druiven oogsten per rank. De iets verder gelegen wijngaard met garnacha druiven zijn gemiddeld 70 jaar oud, maar in de wijngaard staan hier en daar honderdjarige planten. Van die oude ranken oogsten ze elk jaar slechts 150 gr druiven of welgeteld één kleine tros per rank. De wijnranken zijn aangeplant is kelkvorm of gobelet (bushvines) en staan meer dan anderhalve meter van elkaar. Volgens de broers is er in deze extreem armoedige grond geen nood aan concurrentie. De llicorella bodem kan goed water ophouden en heeft ook de eigenschap om de warmte vast te houden. Want het klimaat in Priorat is even extreem als de bodem. Het continentaal klimaat wordt beheerst door de mistral die uit zuidelijke richting warme, vochtige wind over de wijngaarden blaast. Daartegenover staat een koude luchtstroom uit het noorden die de wijngaarden afkoelt. In de zomer worden de ranken gemarteld door een loden hitte en in de winter kan het hard vriezen. De laatste jaren is er omzeggens geen sneeuwval en dat is volledig te wijten aan de klimaatwijziging, zeggen de twee broers.

Welke wijn?
In Priorat worden rode, witte en rosé wijnen geproduceerd. Rode en roséwijn zijn gemaakt van hoofdzakelijk garnacha tinta en cariñena, eventueel aangevuld met merlot, cabernet sauvignon, cabernet franc en syrah. Witte Priorat is gemaakt van garnacha blanca, macabeo en pedro ximenez. In uitzonderlijke gevallen wordt een beetje parellada, moscatel of viognier toegevoegd.
Deze week maken we kennis met twee rode wijnen van de broers Rafa en Arturo Bordalàs Garcia. Beide wijnen werden geproefd in een Schott Zwiesel Ivento glas op 16°C. De Fra Fort 2015 werd onmiddellijk geproefd, terwijl Gueta Lupia 2014 één uur voor het proeven gekarafeerd werd.

Bodegas BG Fra Fort 2015
Priorat DOCa

De wijnkelder van de familie Bordalàs Garcia is goed ingericht in een voormalige schuur van de abdij van Scala Dei. Het gebouw bestaat uit drie verdiepingen waardoor de broers in staat zijn om te werken met de zwaartekracht. Deze wijn is gemaakt van de helft garnacha en de helft cariñena. Rafa vertelt dat deze Fra Fort gemaakt wordt van ‘jonge’ ranken. In deze bodega betekent jong, gemiddeld 35 à 40 jaar. Beide druiven worden manueel geoogst tussen half september en half oktober. Na de pluk wordt de most vergist met endogene gisten. De totale maceratie duurt 20 dagen en dagelijks voeren de wijnmakers een remontage uit om de extractie te verhogen. Na de gisting rijpt de wijn acht maanden in Franse eiken barriques. Het zijn eenmaal gebruikte vaten waarin de topcuvée Gueta Lupia werd gerijpt. Er wordt gebotteld zonder klaren of filtering.

In het glas
In het glas zie ik een intense robijnrode wijn, met een licht paarse rand. Voor een wijn van zes jaar is er weinig of geen evolutie. De intensiteit is eveneens vast te stellen in de geur. Ik ruik in de aanzet gestoofde pruimen, cassis en een hint van munt. Na opschudden komen kenmerkende geuren naar voren met zwarte chocolade, walnoten, vanille, mokka en cederhout. Wat later komen kaneel en kruidnagel de complexiteit vervolledigen. De frisse toets van munt met chocolade blijft als een rode draad aanwezig. Het doet me denken aan after mint koekjes. Volgens Arturo en Rafa is dit de minerale invloed van de llicorella bodem. De smaak is volumineus en intens sappig met edele, versmolten tannines. Zijn aangename fraîcheur levert een elegante en vlot drinkbare wijn. Hij eindigt met een middellange, aromatische afdronk. Deze Fra Fort is nu op dronk, maar kan perfect nog drie tot vier jaar bewaren. Serveer hem met gebraad met rode wijn -of portosaus, daube van rund met gember en sinaasappel of gebraden gans met kaneel en appelen.

18,13 euro www.elvino.be en www.vinotheek.be

Bodegas BG Gueta Lupia 2012
Priorat DOCa

Gueta Lupia is het paradepaardje van de bodega. Hij is gemaakt van heel oude ranken garnacha en cariñena. In de blend wordt 5 % merlot en 5 % cabernet sauvignon toegevoegd. De oogst neemt een aanvang eind september en duurt tot half oktober. De selectie van druiven en vergisting is identiek als bij de Fra Fort. Bij de Gueta Lupia duurt de maceratie een maand. Daarna wordt de wijn 18 maanden gerijpt in nieuwe eiken vaten. Ook hier wordt de wijn gebotteld zonder klaren en filteren.

In het glas
Deze wijn is intussen 9 jaar oud en dan verwacht je enige evolutie in de kleur. Niets van dit alles. Ik zie een zwartrode wijn met brede bogen die de zijkant van mijn glas kersenrood kleuren. Wat een intensiteit. Ik ruik onmiddellijk een rijke variatie aan geuren met in de aanzet pruimenconfituur en de frisse geur van vlierbessensiroop. Heel snel komen kenmerkende aroma’s van de gerijpte garnachanaar voren: zwarte chocolade, specerijen, vanille, peper, cederhout en heel subtiel de geur van viooltjes. Wat een aangename aroma’s. In de evolutie komt het gekonfijt fruit terug en ik ruik ook opnieuw dat puntje frisheid, die ik omschrijf als mineraal. In de smaak proef ik een intense wijn, stevig gestructureerd met kloeke, maar rijpe tannines, gecounterd door een opvallende en aangename fraîcheur en dik, rijk sap. In de ellenlange afdronk komt het donker fruit opnieuw naar voren. Dit is een kanjer van een wijn die zeker nog 10 tot 15 jaar zal bewaren, maar nu heerlijk is bij een aromatische keuken. Serveer hem met tajine van kalkoen met gember, komijn en kurkuma of reegebraad gevuld met champignons en gekonfijte pruimen met kaneel. In het restaurant Ca l’Artur van Arturo Bordalàs Garcia aten we traag gegaarde geitenbout met gekonfijte pepers en gesmolten aardappelen, een gerecht dat perfect samengaat met deze Gueta Lupia.

41,00 euro www.elvino.be en www.vinotheek.be

11/06/2021

Wekelijks neem ik twee of drie wijnen onder de loep. Een gedetailleerde bespreking en tips voor wijn en gerecht. Ontdekkingen en gevestigde waarden, mousserend en stil, uit heel de wijde wijnwereld. Proeven met verschillende glazen, temperatuur, gekarafeerd of niet etc. Kort en bondig en accuraat. Deze week staan drie Portugese wijnen op de proeftafel.

Wat voorafging
Wijnland Portugal is een ware ontdekking. Ik ben er de laatste jaren verschillende keren geweest en ik heb aan dit gastvrije land mijn hart verloren. Niet alleen aan de sympathieke Portugezen, maar ook aan hun wijnen en het gematigde klimaat. Portugal is een land met een bijzondere geschiedenis. Ooit was het kleine Portugal heerser over de zeeën en hadden ze, verspreid over de hele wereld, tientallen koloniën. Het hoogtepunt van hun wereldmacht lag in de 15^de en 16^de eeuw. Toen  organiseerde Portugal zijn grote ontdekkingsreizen, geleid door beroemde namen als Vasco da Gama en Bartolomeu Diaz. Deze laatste zette in 1488 als eerste Europeaan voet aan wal in Zuid-Afrika. Vanaf de 17^de eeuw begon de macht van Portugal te tanen. Tal van (zee) oorlogen en inlandse politieke strubbelingen maakten van Portugal een van de armste landen in Europa. In 1975 werden de meeste kolonies onafhankelijk en bleef het ooit zo machtige wereldrijk verweesd achter. De binnenlandse politieke situatie in de 19^de en 20^ste eeuw had ook een rechtstreekse invloed op de wijnbouw. Lange tijd bleef Portugal als wijnland vrij onbekend en daardoor ook vrij onbemind. Dat heeft veel te maken met het jarenlange bewind van dictator Salazar. Hij leidde het land tussen de jaren dertig en zeventig van vorige eeuw met strenge hand. De ultra conservatieve figuur maakte van Portugal een van de meest geïsoleerde landen in het Europa. Al die tijd stond hij elke vorm van modernisering van land- of wijnbouw in de weg, waardoor het land de technologische (r)evolutie in Europa aan zich liet voorbijgaan. Salazar verplichte de wijnboeren om hun druiven aan de plaatselijke coöperatieven te verkopen en in 1939 verbood hij zelfs de aanplant van nieuwe wijngaarden. Een groot wijnliefhebber zal hij wellicht niet geweest zijn. De wijnproductie was vooral gericht op de plaatselijke markt en op bulkwijn. In veel wijngaarden werden verschillende soorten druiven door elkaar aangeplant en vandaag zie je in bepaalde percelen nog altijd amandel- en olijfbomen samen met wijnranken. Toch heeft de dictatuur iets positiefs nagelaten in de wijngaard. Door de decennialange stilstand beschikken de Portugese wijnbouwers vandaag over een areaal van honderden autochtone druivenrassen, samen met veel wijngaarden met oude ranken. Dit is een speeltuin voor de nieuwe generatie wijnbouwers. Ik heb in mijn reviews en andere teksten al een paar keer de loftrompet gestoken over de positieve bijdrage van oude ranken. Samen met de vele plaatselijke druivensoorten zorgen zij voor authentieke wijnen. In de Dourovallei bezocht ik een wijngaard waarin meer dan twintig soorten druiven rijpen. Eigenaar en wijnmaker Jorge Moreira weet niet welke druiven door elkaar aangeplant zijn, maar hij is dol op dit perceel. Zijn ‘complantation’ levert hem immers knappe en complexe wijn. Opvallend is ook de hoge scholingsgraad van de nieuwe generatie. Ook dat maakt hoe Portugal zich meer en meer onderscheidt van andere wijnlanden. De toetreding tot de EU in 1986 zorgde voor geld en technologie. Vandaag hebben coöperaties en individuele domeinen goed uitgeruste kelders met roestvrijstalen tanks, temperatuurcontrole en nieuwe eiken vaten. Het is de combinatie van enthousiasme, tradities en technologie die volgens mij de grootste troeven zijn van dit nieuwe, boeiende wijnland.  We kunnen geruststellen dat in Portugal meer veranderd is in dertig jaar dan in de vele eeuwen daarvoor.

Belgische wijnbouwers in Portugal.
Voor het review van deze week trekken we naar een wijnregio vlakbij Lissabon. Hier volgden het Belgische echtpaar Wim Liekens en Christel Govaerts hun droom: een eigen wijngaard en vooral de productie van een eigen wijn. Op hun website beschrijft het koppel dat ze verliefd werden op de schitterende regio van Torre Vedras. Het stadje ligt op een boogscheut van Lissabon en dicht bij de oceaan. De eeuwenoude nederzetting bestaat al van voor de Romeinse aanwezigheid in de regio. In de 13^de eeuw kreeg Torre Vedras stadsrechten en doorheen de eeuwen werd het een klein, maar belangrijk agrarisch centrum. In de wijngaarden rond de stad voel je ongelooflijk goed de invloed van de oceaan met de koele bries die de wijngaarden zuivert en de ranken afkoelt. Er valt vrij veel lenteregen en dat is dan weer goed voor de waterreserves tijdens de hete zomers. Van oudsher is het een productieve wijnregio.

De geboorte van Vinha do Cercado
In 2017 kocht de familie Liekens een 15 jaar oude wijngaard van 1,5 ha. De wijngaard leverde jaarlijks heel grote opbrengsten en de volledige oogst werd verwerkt in de plaatselijke coöperatieve. Toch zagen Wim en Christel veel potentieel in het perceel. Van meet af aan werd strenger gesnoeid, waardoor de oogst kleiner en meer geconcentreerd werd. Om de wijn te maken werken ze samen met twee talentvolle wijnmakers in de regio. ‘We zien de samenwerking met lokale partners als cruciaal’ vertelt Wim. De ‘Natural’ bijvoorbeeld wordt gemaakt in samenwerking met Pedro Marques, eigenaar en wijnmaker van het erkende bio-domein Vale de Capucha. Alles gebeurt in nauw overleg. Wim en Christelle komen dan ook niet onbeslagen op het ijs. In 2002 legden zij al een eigen wijngaard aan in Lichtaart waar gedurende tien jaar ervaring en kennis werd opgedaan. Maar terug naar Portugal. In twee jaar tijd besliste het koppel om de (vroegere) opbrengsten met meer dan de helft te reduceren. Met het kwaliteitsvolle sap maken zij nu zes verschillende wijnen. Voor het review van deze week proef ik de rode wijnen van hun eerste oogstjaar 2017. De drie wijnen werden geproefd in een Schott Wiesel Ivento glas op een temperatuur van 14°C.

Vinha do Cercado Regular 2017
Vinho Regional Lisboa

De ‘Regular’ is gemaakt op basis van 50 % tinto roriz, 25 % syrah en 25 % caladoc. Tinto roriz is de Portugese naam voor tempranillo. Caladoc is een druif die in 1958 in Frankrijk werd gecreëerd. Hij is een kruising van malbec met grenache noir. Met zijn donkere kleur, intens fruit en kruidige aroma’s heeft hij veel kenmerken van zijn ouders. Hij komt hoofdzakelijk voor in de Languedoc en meer en meer in andere landen. De ‘Regular’ is klassiek gevinifieerd waarbij de drie druiven samen vergisten in grote cementen cuves. Na de gisting blijft de wijn enkele maanden in contact met de droesem. De kleur is intens paarsrood. In de neus vallen zwarte bessen op samen met zure kersen en lichte kruiden. Na opschudden blijven de fruitgeuren present met een aangename frisse geur. In de mond valt de soepele, volle smaak op met zachtaardige tannines. Dit is een prettig smakende wijn, complexloos, waarbij het rijpe rode fruit voor een sappige afdronk zorgt. Hij is nu perfect op dronk en kan toch twee tot drie jaar verder rijpen. Wij schenken hem deze avond, licht gekoeld met een Portugese specialiteit: konijn gestoofd in rode wijn met aardappelen en gedroogde ham. Maar je kan hem perfect laten samengaan met een lichte voorjaarskeuken zoals gebakken varkenshaasje met tarte tatin van courgettes en tomaten of gebraden gevogelte met gegrilde groenten en rozemarijn.

9,00 euro te koop via https://vinhadocercado.com/

Vinha do Cercado Natural 2017
Vinho Regional Lisboa

De ‘Natural’ is samengesteld uit 50 % tinto roriz en 50 % touriga franca. Deze laatste is een belangrijke druif in de Douro vallei en sinds 15 jaar bezig met een ware veroveringstocht in de andere wijngebieden van Portugal. Dat komt omdat hij kwaliteitsvol is en goede opbrengsten garandeert. Sommigen worden door de naam op het verkeerde been gezet. De druif heeft inderdaad niets te maken met Frankrijk, noch met mogelijke Franse druifsoorten. DNA-onderzoek vond een verwantschap met touriga nacional en de regionale druif morufo. Tot 2000 werd hij plaatselijk touriga francesca genoemd, maar dat is nu verboden. In mijn glas merk ik een vrij intense en paarsrode wijn. Ik ruik onmiddellijk veel kersen en florale tonen, vrij snel gevolgd door meer secundaire geuren waarin ik sous-bois, dierlijke en aardse tonen ontwaar. Halfweg het proeven heb ik de resterende wijn gekarafeerd en een kwartiertje rust gegund. Daar had deze wijn veel baat bij. De reductieve geuren verdwenen en maakten plaats voor zwart fruit, geplette aardbeien en kruidige geuren. De smaak is evenwichtig met mooie fraîcheur, veel sap en goed geïntegreerde tannines. Hij eindigt met een middellange afdronk waarin het donker fruit zich fraai manifesteert. Dit is een wijn die nood heeft aan zuurstof, daarom is karaferen aan te raden. Serveer hem in het najaar op keldertemperatuur met een stoofpotje van wild varken met gekonfijte kastanjes, met eendenborst en boschampignons of lamsbout uit de oven met gekonfijte look en tijm.

12,50 euro te koop via https://vinhadocercado.com/

Vinha do Cercado Premium 2017
Vinho Regional Lisboa

Deze ‘Premium’ is een blend van 70 % syrah en 30 % tinto roriz. Na de gisting rijpte deze wijn drie maanden in eiken vaten. Hij heeft een diep intense, paarsrode kleur. In de geuren ontdek ik onmiskenbaar de invloed van de rijpe syrah, met fris donker fruit, specerijen en lichte bosgeuren. Wat later komen rijpere geuren naar voren met pruimedanten en een vleugje zwarte peper die volgens mij wijst op de lichte houtinvloed. Deze aangename geuren bevestigen in de smaak. Dit is een gulle wijn met een sappige en warme aanzet, gevolgd door een vlezige en ronde textuur. Hij heeft goed gestructureerde tannines die voor verfrissing zorgen. Hij eindigt met een middellange afdronk waarin het donker fruit opnieuw present is. Deze lekkere Premium is nu op dronk, maar kan perfect nog drie tot vier jaar bewaren. Schenk hem vrij koel, 16°C, bij gegrild rundsvlees of met een van de grote specialiteiten uit Portugal: zacht gegaard speenvarken, leitão assado en serveer er gegrilde paprika’s bij.

15,00 euro te koop via https://vinhadocercado.com/

4/06/2021

Wekelijks neem ik twee of drie wijnen onder de loep. Een gedetailleerde bespreking en tips voor wijn en gerecht. Ontdekkingen en gevestigde waarden, mousserend en stil, uit heel de wijde wijnwereld. Proeven met verschillende glazen, temperatuur, gekarafeerd of niet etc. Kort en bondig en accuraat. Deze week staan twee cava’s op de proeftafel.

Wat voorafging
In onze tuin hebben wij een houten prieeltje, dat we met enige overdrijving onze ‘orangerie’ noemen. Het is een plek waar ik bij mooi weer graag vertoef en schrijf. ‘Ik heb geen groene vingers, toch werk ik graag in de tuin’, vertel ik aan mijn vrienden. In dit lenteweer genoten we deze week van een verfrissende en lekkere cava van Agustí Torrelló, een bevriende producent. Het inspireerde mij om deze week voor cava te kiezen als thema. De twee wijnen werden geproefd in een Riedel Performance glas.

Er is Cava en Cava
In de Lage Landen en in Duitsland wordt veel cava geschonken. Wij behoren zelfs tot de grootste verbruikers van de bekende Spaanse schuimwijn. De eerste flessen werden geproduceerd in 1872. In die periode was er in heel Europa een grote vraag naar champagne. Dat inspireerde José Raventos, de eigenaar van het bekende Codorníu om eenzelfde wijn te produceren. Het zal de aanzet zijn van een wereldwijd succes. Cava moet wettelijk gemaakt worden volgens de ‘método tradicional’ waarbij een tweede gisting doorgaat in de fles. Het is dezelfde methode die toegepast wordt in champagne, maar de voorwaarden en productie-eisen zijn bij cava veel soepeler. Zo moet een cava minstens 9 maanden sur latte liggen, terwijl dit bij champagne 12 maanden is. Sommige wijnliefhebbers houden niet van cava en vinden de Spaanse schuimwijn maar niets. ‘Te veel middelmatige wijnen’ is een veel gehoorde uitspraak. Dat heeft vooral te maken met enkele reuzengrote productiehuizen die miljoenen flessen op de markt brengen, vaak met verschillende namen en ondermerken. Omzeggens al deze cava’s zijn ’vino joven’ of ‘cava di guarda’, wijnen die 9 maanden kelderrijping kregen en daarna zo snel mogelijk op de markt komen. Veel van deze wijnen missen diepgang en zijn geproduceerd om snel te consumeren. Er is ook kritiek op de matige kwaliteit en vage herkomst van de druiven, die overigens uit heel Spanje mogen komen. Cava producenten vinden we niet alleen in Catalunya, maar ook in de streek rond de Ebro (Rioja), nabij Valencia en in het gebied van Badajoz langs de Portugese grens.
Gelukkig is niet alle cava van bescheiden kwaliteit. De betere huizen en die zijn er, laten hun wijnen veel langer rijpen. Dan vermeldt het etiket reserva, wat minstens 15 maanden rijping betekent of gran reserva, waarbij de fles minstens 30 maanden sur latte ligt. De beste domeinen werken biologisch, selecteren het mooiste fruit, werken met autochtone druiven en zorgen voor een zorgvuldige vinificatie. Toch is niet iedereen tevreden. Sommige van de kwaliteitsvolle domeinen beslisten in 2019 om uit de DO te stappen en een eigen federatie op te richten onder de naam Corpinnat. Vandaag zijn 12 domeinen lid van de nieuwe vereniging. Daaronder enkele beroemde namen zoals Gramona, Llopart en Recaredo. De eisen bij de Corpinnat producenten zijn hoog: de wijngaard moet biologisch bewerkt worden, je mag enkel druiven van eigen wijngaarden verwerken, ze moeten manueel geoogst zijn en de wijnen liggen minstens 18 maanden sur latte. Daarnaast mag de wijnbouwer uitsluitend volgende autochtone druiven gebruiken: macabeo, parellada, malvasia, xarel.lo en de blauwe xarel.lo rosado, garnacha, monastrell en sumoll. Internationale druivensoorten zoals chardonnay en pinot noir zijn verboden. Het is natuurlijk spijtig dat topdomeinen de DO verlaten. Het geeft de indruk dat er buiten Corpinnat geen goede cava meer geproduceerd wordt, wat natuurlijk niet klopt. Dat bewijzen de twee cava’s die vandaag op onze proeftafel staan.

Dominio de la Vega ‘Authentique’ Brut Nature Reserva 2018
San Antonio Requena

Het wijnhuis Dominio de la Vega ligt in Utiel-Requena, een opkomend wijngebied op 70 km van Valencia. Veertig jaar geleden stond dit familiale domein mee aan de wieg van de cavaproductie in de streek. Sindsdien heeft het wijnhuis een hele evolutie doorgemaakt. Naast de productie van degelijke cava, hebben zij zich gespecialiseerd in rode wijn op basis van bobal, de regionale blauwe druif uit Levante. Daarnaast werken ze organisch en wordt veel aandacht gegeven aan ecologische projecten.
Voor deze cuvée ‘Authentique’ worden macabeo en xarel.lo druiven gemengd. De druiven werden manueel geplukt en zorgvuldig geselecteerd. De wijngaarden liggen op een hoogte van 600 à 900 meter. Op deze plateau’s waait een koele zeebries die de wijngaarden zuiver en insectenvrij houdt. Daarnaast speelt ook het grote verschil tussen dag- en nacht temperaturen een rol. Na de pluk wordt het sap van beide druiven apart vergist in roestvrijstalen tanks. In de maand februari volgt de assemblage en verdwijnen de flessen in de kelder waar ze 18 maanden sur latte blijven. Bij het dégorgeren wordt geen suiker toegevoegd. Het resultaat is een verfrissende en droge cava.

In het glas
Deze Authentique heeft een goudgele kleur met intense parelvorming. Bovenaan de spiegel vormt zich een mooi kroontje. Het zijn fijne bellen en ze blijven lang stromen. De geur is fruitig met aspecten van steenfruit, appel en een lichte hint van citrus.  Wat later komen florale toetsen opzetten. Toch blijven citrusaroma’s de boventoon voeren. Hij heeft een aangename, droge smaak en een verfrissende explosie in de mond. Ik hou van die fraîcheur met in de nasmaak zeste van pompelmoes. Hij eindigt met een middellange afdronk. Met zijn goede balans tussen fruit en zuren is dit een perfecte aperitiefwijn. Alles wat fris smaakt, past bij deze cava, maar gefrituurde tapas kunnen ook. Zijn strakke en levendige smaak contrasteert goed met garnaalkroketjes of gefrituurde inktvis. Deze avond staan koude asperges op het menu met tartaar van zalm, appel, rode peperbollen en stukjes pompelmoes en daar zal deze opwekkende wijn goed bij passen.  

14,50 euro www.elpozo.be en andere wijnhandels in Vlaanderen en Nederland

Agustí Torelló Mata Gran Reserva 2013
San Sadurni d’Anoia

Dit gerenommeerd wijnhuis wordt aanzien als een van de beste cava producenten. Velen vragen zich af waarom de familie Torelló niet mee stapte in het Corpinnat verhaal. Dat komt omdat indertijd, vader Torelló, mee aan de oorsprong stond van de erkenning van Cava als DO, Denominación de Origen. De huidige generatie Torelló geeft toe dat er nog veel te doen valt binnen de appellatie, maar ze willen eerder werken aan verandering van binnenuit, dan weg te gaan uit de DO. Hun paradepaardje is de wereldberoemde Krypta, een wijn waar vijf mensen voltijds mee bezig zijn en die door de bekende Franse wijnjournalisten Bettane & Desseauve genomineerd werd bij de 100 beste wijnen ter wereld. Niets wordt in dit voorname wijnhuis aan het toeval overgelaten: biologische wijnbouw, manuele pluk van eigen geteelde, autochtone druivenrassen, natuurlijke vergisting en gemiddeld 5 à 6 jaar sur latte in de wijnkelder. Deze secure werkwijze ligt aan de basis van deze Gran Reserva. Ook hier werd bij het dégorgeren geen suiker toegevoegd. Deze wijn uit 2013 werd in juni 2020 gedégorgeerd. Hij bleef dus 72 maanden rijpen sur latte.

In het glas
Deze Gran Reserva heeft een intens goudgele kleur, met een ultrafijne pareling. In de geuren ruik ik onmiddellijk de invloed van de lange lagering. Dit zijn kenmerkende autolyse geuren met hazelnootboter, toast, nootjes en gebakken appeltjes. Wat later komt onderliggend fruit naar voren met een hint van rijpe peer en gekonfijte vijgen. Ik merk ook een vleugje lindenbloesem. De complexe en aangename geuren vinden we terug in de smaak. De explosie in de mond levert een perfecte balans tussen frisse tonen en fluwelige parelvorming. Ook hier proef ik de veroudering van de wijn met een fijne smaak van hazelnoten, toast en gekonfijte appel uit de oven. Hij heeft een lange afdronk. en ondanks de rijpere aroma’s eindigt deze wijn met een heerlijke ziltigheid in de nasmaak. Serveer deze wijn met gedroogde Ibericoham en een drupje olijfolie, gerijpte manchego, gebakken oesterzwammen met pijnboompitten of fijne reepjes kip met sesamzaadjes.

23,34 euro http://www.agustitorellomata.com   
www.elvino.be en verschillende wijnhandels in Vlaanderen en Nederland